Arnhemsche balletjes

‘Het Arnhemse balletje heeft de kleuren van de staatsie costuums onser overgrootmoeders. Het is zachtrose witgestreept, lichtbruin, geel en wit. Het heeft de tand des tijds een eeuw doorstaan en smaakt, als de Gelderse boslucht, heden ten dage even goed als ooit.’

Bovenstaand citaat is afkomstig van schrijver J.W.F. Werumeus Buning (1891-1958). Hij zette zich in 1944 aan een omschrijving van een typisch Arnhems product: het balletje.

Zoals u hieronder kunt lezen is het Arnhemsche Balletje een jaar of veertig niet meer te koop geweest. ZUS&JET heeft in samenwerking met een van de medewerkers van de laatste vervaardiger van het balletje en een echte suikerbakker het Arnhemsche balletje weer nieuw leven ingeblazen. Het Arnhemsche balletje is uitsluitend te verkrijgen bij de winkel van ZUS&JET in het Nederlands Openluchtmuseum. In de winkel treft u ook een verzameling blikjes (van zowel originele als namaak) Arnhemsche balletjes. De balletjes waren destijds zo populair dat verschillende suikerbakkers pogingen deden om het product na te maken. De faam van de balletjes bereikte zelfs koningmoeder Emma die vervolgens haar hofdame de opdracht gaf per post een doosje balletjes te bestellen in Arnhem. Een kopie van de brief met daarin de bestelling is te zien aan de binnenzijde van het doosje Arnhemsche balletjes.

De geschiedenis van het Arnhemsche balletje:

Het Arnhemse balletje ontstond omstreeks 1840 in de kelder van een winkelpand aan het Groote Oord 2, naar het recept van dokter Pieter Cornelis de Munck (o.a. bekend van de Dr. de Munck balletjes). De geheime receptuur werd omstreeks 1850 het eigendom van J. Keuken, de eerste eigenaar van een kleine snoepgoed- en suikerwerkenwinkel.

De Arnhemse balletjes werden geproduceerd in de kelder van het pand Groote Oord 2. Een stroperige glucosematerie werd gekookt en op een grote marmeren plaat afgekoeld. Vervolgens werd de nog warme, taaie substantie aan een grote vleeshaak gehangen. Hierdoor ontstonden lange strengen, die met behulp van een soort snijbonenmolen in kussentjes (balletjes) werden verdeeld.

In 1874 werd het balletje bekroond op de Arnhemse nijverheidstentoonstelling. Enkele jaren later werd de winkel verkocht aan J. Meuwese, die het interieur omstreeks 1880 vernieuwde. Tot circa 1938 is de winkel in bezit geweest van de familie Meuwese. Daarna werd de zaak overgenomen door Mousset, een Belgische immigrant die vanaf 1914 in Arnhem fortuin had gemaakt met de verkoop van Belgische chocolade en bonbons. Hij bezat verschillende winkels, waarvan de balletjeswinkel de kleinste was. Het snoep- en lekkernijzaakje werd gerund door zijn dochter Mien Mousset. De winkel werd in 1969 geliquideerd bij gebrek aan een opvolger.

In 1970 kwamen delen van het interieur in bezit van het Openluchtmuseum. De winkelopstand zoals te zien in de kelder van het entreegebouw dateert uit circa 1880. Een recente restauratie bracht liefst zeven verschillende verflagen aan het licht. Bij de restauratie is ervoorgekozen om de eerste verflaag te reconstrueren.